در دنیای امروز، بازاریابی نقش مهمی در رشد و توسعهی کسبوکارها دارد. شرکتها برای افزایش فروش و جذب مشتریان بیشتر، از بازاریابان حرفهای استفاده میکنند. اما برای اینکه همکاری بین کارفرما و بازاریاب شفاف و قانونی باشد، لازم است قراردادی دقیق و مکتوب میان آنها تنظیم شود.
قرارداد بازاریاب یا قرارداد همکاری بازاریابی، سندی است که در آن حقوق، وظایف، پورسانت، مدت همکاری، تعهدات و شرایط فسخ بهطور کامل مشخص میشود.
🔸 تعریف قرارداد بازاریاب
قرارداد بازاریاب توافقی است میان کارفرما (صاحب کسبوکار) و بازاریاب (فرد یا شرکت بازاریابی) که در آن بازاریاب متعهد میشود برای معرفی، تبلیغ یا فروش محصولات و خدمات کارفرما فعالیت کند.
در مقابل، کارفرما متعهد میشود در ازای نتایج حاصل از تلاش بازاریاب (مثلاً میزان فروش یا جذب مشتری)، مبلغی تحت عنوان پورسانت یا کارمزد پرداخت نماید.
🔸 اهمیت تنظیم قرارداد بازاریاب
۱. جلوگیری از اختلافات احتمالی: مشخص بودن حدود وظایف و پرداختها مانع از بروز سوءتفاهم میشود.
۲. حفظ حقوق طرفین: هر دو طرف از حمایت قانونی برخوردار میشوند.
۳. افزایش اعتماد و همکاری حرفهای: وجود قرارداد رسمی، رابطهی کاری را مستحکمتر میکند.
۴. قابلیت استناد در مراجع قضایی: در صورت بروز اختلاف، قرارداد میتواند مبنای تصمیم دادگاه قرار گیرد.
🔸 انواع قرارداد بازاریابی
قراردادهای بازاریابی بسته به نوع فعالیت و توافق طرفین میتواند اشکال مختلفی داشته باشد:
- قرارداد بازاریابی پورسانتی:
در این نوع قرارداد، بازاریاب تنها زمانی حقالزحمه دریافت میکند که فروش یا جذب مشتری انجام شود.
- قرارداد بازاریابی ثابت (حقوقی):
بازاریاب صرفنظر از نتیجه، ماهانه مبلغی ثابت از کارفرما دریافت میکند.
- قرارداد بازاریابی ترکیبی:
ترکیبی از دو نوع قبلی است؛ یعنی بخشی از مبلغ ثابت و بخشی بهصورت پورسانت پرداخت میشود.
- قرارداد بازاریابی اینترنتی:
برای بازاریابانی که در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی فعالیت میکنند.
- قرارداد بازاریابی منطقهای:
در این حالت، بازاریاب برای منطقه یا شهر خاصی مسئول بازاریابی محصولات کارفرما میشود.
🔸 نکات حقوقی مهم در قرارداد بازاریاب
در تنظیم این قرارداد، چند نکتهی حقوقی بسیار حیاتی وجود دارد:
- مشخص کردن دقیق طرفین:
نام و مشخصات کامل کارفرما و بازاریاب باید دقیق درج شود.
- تعیین محدودهی فعالیت بازاریاب:
نوع محصول، منطقه، یا گروه مشتریان هدف باید در قرارداد ذکر شود.
- نحوهی محاسبه پورسانت:
درصد و زمان پرداخت پورسانت باید به وضوح مشخص گردد.
- تعهد به حفظ اسرار تجاری:
بازاریاب موظف است اطلاعات داخلی شرکت یا مشتریان را افشا نکند.
- مدت قرارداد و شرایط تمدید:
زمان آغاز و پایان همکاری، و نحوه تمدید آن باید روشن باشد.
- شرایط فسخ قرارداد:
شرایطی که هر یک از طرفین میتوانند قرارداد را فسخ کنند، باید دقیق ذکر شود.
- ممنوعیت رقابت:
بازاریاب نباید همزمان برای شرکتهای رقیب فعالیت کند.
🔸 وظایف بازاریاب
- معرفی و تبلیغ محصولات و خدمات کارفرما
- رعایت اصول حرفهای در ارتباط با مشتریان
- گزارش دهی منظم از نتایج فعالیتها
- پیگیری مشتریان تا زمان خرید
- رعایت سیاستهای قیمتگذاری کارفرما
- حفظ اطلاعات محرمانهی شرکت
🔸 وظایف کارفرما
- تأمین اطلاعات و ابزارهای لازم برای بازاریابی
- پرداخت بهموقع پورسانت یا حقوق
- پاسخگویی به سؤالات مشتریان معرفیشده توسط بازاریاب
- فراهم کردن آموزش و پشتیبانی لازم برای بازاریاب
- ارائه کالا یا خدمات مطابق با کیفیت اعلامشده
🔸 نحوه محاسبه پورسانت بازاریاب
در بیشتر قراردادهای بازاریابی، مبلغ پورسانت بهصورت درصدی از مبلغ فروش تعیین میشود.
برای مثال:
«در صورتی که بازاریاب موفق به فروش هر محصول گردد، ۱۰ درصد از مبلغ فروش بهعنوان کارمزد به وی تعلق خواهد گرفت.»
همچنین میتوان در قرارداد ذکر کرد که پرداخت پورسانت، پس از تسویه کامل مشتری با شرکت انجام میشود تا از بروز اختلاف جلوگیری شود.
🔸 نمونه متن قرارداد بازاریاب
در ادامه، نمونهای از قرارداد رسمی بازاریاب آورده شده است که میتواند الگوی نگارش قراردادهای مشابه قرار گیرد.
نمونه قرارداد بازاریابی
موضوع قرارداد:
این قرارداد به منظور همکاری در زمینهی بازاریابی و معرفی مشتریان برای محصولات و خدمات شرکت ……. بین طرفین زیر منعقد میگردد.
طرف اول (کارفرما):
نام: ……………..
شماره ملی: ……………..
نشانی: ……………..
شماره تماس: ……………..
طرف دوم (بازاریاب):
نام: ……………..
شماره ملی: ……………..
نشانی: ……………..
شماره تماس: ……………..
ماده ۱ – موضوع قرارداد
موضوع این قرارداد عبارت است از معرفی، تبلیغ و جذب مشتری برای محصولات و خدمات شرکت کارفرما در محدودهی ………. توسط بازاریاب.
ماده ۲ – مدت قرارداد
مدت قرارداد از تاریخ ………. تا تاریخ ………. تعیین میگردد و در صورت توافق طرفین قابل تمدید خواهد بود.
ماده ۳ – نحوه پرداخت و پورسانت
در ازای هر فروش قطعی که از طریق معرفی بازاریاب انجام شود، کارفرما موظف است مبلغی معادل …. درصد از مبلغ فروش را بهعنوان کارمزد بازاریاب پرداخت نماید.
پرداخت پورسانت ظرف مدت …. روز پس از تسویه کامل مشتری انجام خواهد شد.
ماده ۴ – تعهدات بازاریاب
- بازاریاب موظف است صرفاً از روشهای قانونی برای جذب مشتری استفاده نماید.
- از هرگونه تبلیغات غیرواقعی یا گمراهکننده خودداری کند.
- اطلاعات مشتریان را محرمانه نگه دارد.
- از فعالیت برای شرکتهای رقیب بدون رضایت کتبی کارفرما پرهیز نماید.
- گزارش عملکرد خود را بهصورت ماهانه به کارفرما ارائه دهد.
ماده ۵ – تعهدات کارفرما
- کارفرما موظف است اطلاعات و کاتالوگهای لازم را در اختیار بازاریاب قرار دهد.
- در صورت تحقق فروش، پورسانت را در زمان مقرر پرداخت نماید.
- محصولات را با کیفیت مناسب و طبق مشخصات اعلامشده عرضه کند.
- در صورت بروز مشکل در تأمین کالا، بازاریاب را مطلع نماید.
ماده ۶ – محرمانگی اطلاعات
بازاریاب موظف است تمامی اطلاعات مربوط به مشتریان، سیاستهای فروش و قیمتگذاری شرکت را محرمانه نگه دارد و از افشای آن به هر نحو خودداری کند. در غیر این صورت مسئول جبران خسارت خواهد بود.
ماده ۷ – فسخ قرارداد
در موارد زیر، هر یک از طرفین میتوانند قرارداد را فسخ نمایند:
- نقض تعهدات مندرج در قرارداد
- عدم تحقق فروش به مدت طولانی
- انجام فعالیت برای شرکتهای رقیب
- عدم پرداخت پورسانت در موعد مقرر
در این صورت، طرف فسخکننده باید مراتب را حداقل ۷ روز قبل بهصورت کتبی اطلاع دهد.
ماده ۸ – حل اختلاف
در صورت بروز اختلاف، طرفین تلاش خواهند کرد از طریق مذاکره و سازش موضوع را حل کنند. در صورت عدم توافق، مراجع صالح قضایی محل اقامت کارفرما مرجع رسیدگی خواهد بود.
ماده ۹ – نسخ قرارداد
این قرارداد در دو نسخهی متحدالمتن تنظیم شده و هر نسخه دارای اعتبار یکسان است.
امضای طرف اول (کارفرما): ……………..
امضای طرف دوم (بازاریاب): ……………..
🔸 نکات تکمیلی در قرارداد بازاریابی
- ثبت گزارش عملکرد: بهتر است بازاریاب گزارشی ماهانه از فعالیتهای خود ارائه دهد.
- ثبت بازاریابان آنلاین: در بازاریابی اینترنتی، لینک اختصاصی یا کد معرف برای هر بازاریاب ثبت شود.
- افزودن بند غیررقابت: بازاریاب نباید برای شرکتهای مشابه فعالیت کند.
- تعیین پاداش ویژه: میتوان برای فروشهای بالا، پاداش اضافی در نظر گرفت.
- تعیین مسئولیت مالیاتی: در قرارداد مشخص شود که پرداخت مالیات بر عهدهی کدام طرف است.
- بیمه بازاریاب: در قراردادهای بلندمدت، بیمه تأمین اجتماعی نیز میتواند گنجانده شود.
🔸 تفاوت قرارداد بازاریابی با قرارداد کار
- در قرارداد کار، فرد تابع دستور کارفرماست و حقوق ثابت میگیرد.
- در قرارداد بازاریابی، بازاریاب معمولاً مستقل عمل کرده و بر اساس عملکرد (پورسانت) حقوق دریافت میکند.
- قرارداد بازاریابی مشمول قانون کار نیست، مگر اینکه روابط تابعیت کارگری احراز شود.
🔸 مزایای تنظیم قرارداد بازاریاب
- افزایش فروش بدون هزینه ثابت بالا
- توسعه شبکه فروش شرکت
- ایجاد انگیزه در بازاریاب برای فروش بیشتر
- امکان همکاری با افراد متعدد در مناطق مختلف
- حفظ ساختار رسمی و قانونی روابط کاری
🔸 جمعبندی
قرارداد بازاریاب، یکی از مهمترین اسناد همکاری در حوزه کسبوکار است. این قرارداد ضمن حفظ منافع کارفرما و بازاریاب، زمینهساز توسعه فروش و رشد برند نیز میباشد.
توصیه میشود هنگام تنظیم چنین قراردادی، از مشاورهی وکیل متخصص قراردادها بهرهمند شوید تا متن قرارداد از نظر حقوقی و قانونی بینقص باشد.