قرارداد نگهبان یکی از انواع قراردادهای کاری است که میان کارفرما و شخصی که وظیفه حفاظت از یک مکان را برعهده دارد منعقد می‌شود. این مکان می‌تواند ساختمان مسکونی، کارخانه، شرکت خصوصی، انبار، فروشگاه یا حتی پروژه‌های عمرانی در حال ساخت باشد. هدف از انعقاد قرارداد نگهبان، تعیین دقیق وظایف، ساعات کاری، میزان حقوق، شرایط انضباطی و تعهدات طرفین است تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.

در این مقاله به‌صورت جامع بررسی می‌کنیم که قرارداد نگهبان چیست، چه ویژگی‌هایی دارد، چه بندهایی باید در آن گنجانده شود و چه نکات حقوقی در تنظیم آن اهمیت دارد.v

برای دانلود قرارداد کلیک کنید : قرارداد کار نگهبان

مفهوم قرارداد نگهبان

قرارداد نگهبان یا همان قرارداد کار نگهبانی، توافقی است میان کارفرما (مالک یا مدیر مجموعه) و نگهبان (کارگر) که در قالب ماده ۷ قانون کار تنظیم می‌شود. بر اساس این ماده، قرارداد کار عبارت است از:

“قراردادی کتبی یا شفاهی که به‌موجب آن، کارگر در قبال دریافت حق‌السعی، کاری را برای مدت موقت یا غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.”

در این چارچوب، نگهبان نقش کارگر را دارد و کارفرما کسی است که او را برای حفاظت از اموال و امنیت محل کار یا زندگی خود استخدام می‌کند.

هدف از انعقاد قرارداد نگهبان

هدف اصلی از بستن قرارداد نگهبانی، تعیین حقوق و تکالیف طرفین است. بسیاری از اختلافات بین کارفرما و نگهبان ناشی از نبود قرارداد مکتوب و روشن است. با داشتن قرارداد، مشخص می‌شود که:

• ساعات کاری و شیفت‌ها چطور است؛
• وظایف نگهبان دقیقاً چیست؛
• در صورت بروز خسارت یا سرقت، مسئولیت چگونه تقسیم می‌شود؛
• پرداخت حقوق و مزایا در چه زمانی انجام می‌گیرد؛
• شرایط فسخ قرارداد چگونه است.

انواع قرارداد نگهبان

قرارداد نگهبان بسته به نوع کار و مدت اشتغال به چند دسته تقسیم می‌شود:

1. قرارداد نگهبان موقت:
   زمانی استفاده می‌شود که کارفرما به‌طور موقت (مثلاً برای چند ماه) به خدمات نگهبانی نیاز دارد، مانند پروژه‌های ساختمانی در حال ساخت.
2. قرارداد نگهبان دائم:
   برای ساختمان‌های مسکونی، شرکت‌ها یا کارخانه‌هایی که نیاز مداوم به نگهبانی دارند. این نوع قرارداد معمولاً بلندمدت است.
3. قرارداد نگهبان شبانه‌روزی:
   در این حالت، نگهبان به‌صورت ۲۴ ساعته یا با شیفت‌های طولانی کار می‌کند و معمولاً در محل اقامت داده می‌شود.
4. قرارداد نگهبان شیفتی:
   نگهبانان به نوبت و در شیفت‌های مشخص (صبح، عصر، شب) وظایف خود را انجام می‌دهند.
5. قرارداد نگهبان نیمه‌وقت:
   مخصوص مکان‌هایی است که فقط در ساعات خاصی از روز نیاز به نگهبان دارند، مثلاً یک کارگاه کوچک یا مغازه.

ویژگی‌های قانونی قرارداد نگهبان

بر اساس قانون کار جمهوری اسلامی ایران، قرارداد نگهبان باید شامل ویژگی‌های زیر باشد:

• داشتن اراده آزاد طرفین: هیچ‌کس نباید به اجبار قرارداد را امضا کند.
• مشخص بودن موضوع قرارداد: وظایف نگهبان باید واضح و قابل اجرا باشد.
• مشروعیت هدف: هدف از نگهبانی باید قانونی باشد.
• معین بودن مدت و مزد: زمان شروع، پایان و حقوق ماهانه باید به‌صورت شفاف ذکر شود.
• امضای دو طرف و شاهدان: برای اعتبار بیشتر، حضور دو شاهد نیز توصیه می‌شود.

وظایف نگهبان در قرارداد

در هر قرارداد نگهبانی، وظایف نگهبان باید به‌طور دقیق تعیین شود تا جای هیچ ابهامی باقی نماند. برخی از وظایف اصلی عبارت‌اند از:

1. کنترل ورود و خروج افراد و وسایل نقلیه
2. ثبت وقایع روزانه در دفتر مخصوص یا سیستم امنیتی
3. حفظ امنیت محوطه و اموال موجود در آن
4. گزارش هرگونه حادثه، سرقت یا مشکوک بودن افراد به کارفرما
5. رعایت نظم، ادب و پوشش مناسب در محل کار
6. عدم ترک محل کار بدون اجازه
7. آگاهی از نحوه استفاده از دوربین‌ها، زنگ هشدار و تجهیزات امنیتی

تعهدات کارفرما در قرارداد نگهبان

در مقابل، کارفرما نیز وظایفی دارد که باید در قرارداد ذکر شود:

1. پرداخت به‌موقع حقوق و مزایا طبق توافق.
2. تأمین امکانات اولیه مانند لباس کار، وسایل ایمنی و اقامتگاه (در صورت شبانه‌روزی بودن).
3. رعایت قوانین بیمه و تأمین اجتماعی.
4. احترام به حقوق انسانی و شغلی نگهبان.
5. پرداخت پاداش یا اضافه‌کاری در صورت لزوم.

بندهای مهم در قرارداد نگهبان

در تنظیم قرارداد نگهبان، درج بندهای زیر ضروری است:

۱. مشخصات طرفین

نام، نام خانوادگی، کد ملی، نشانی و شماره تماس کارفرما و نگهبان باید کامل درج شود.

۲. موضوع قرارداد

مثلاً: «نگهبانی از ساختمان اداری واقع در کرج، خیابان … به‌مدت یک سال.»

۳. مدت قرارداد

قرارداد می‌تواند موقت (مثلاً سه‌ماهه) یا دائم باشد.

۴. حقوق و مزایا

باید به‌صورت دقیق میزان حقوق ماهانه، ساعات کار، اضافه‌کاری و سایر مزایا ذکر شود.

۵. ساعت کاری

ساعات کاری بر اساس قانون کار حداکثر ۴۴ ساعت در هفته است. برای نگهبانان شیفتی باید به‌صورت جداگانه تعریف شود.

۶. تعطیلات و مرخصی‌ها

نگهبان طبق قانون حق استفاده از مرخصی سالانه با حقوق را دارد.

۷. بیمه و مالیات

کارفرما موظف است نگهبان را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه کند.

۸. شرایط فسخ قرارداد

در صورت قصور یا عدم انجام وظایف از سوی نگهبان یا تخلف از قوانین، کارفرما می‌تواند با اطلاع کتبی قرارداد را فسخ کند.

۹. خسارات و مسئولیت‌ها

در صورت سهل‌انگاری منجر به خسارت، نگهبان ممکن است مسئول جبران بخشی از ضرر باشد؛ البته در حدود قانون کار.

۱۰. امضا و تاریخ

در پایان باید تاریخ شروع و پایان، امضاهای دو طرف و شاهدان درج شود.

نکات مهم در تنظیم قرارداد نگهبان

1. قرارداد را حتماً کتبی تنظیم کنید تا در آینده قابل استناد باشد.
2. حقوق نگهبان کمتر از حداقل مصوب وزارت کار نباشد.
3. بیمه اجباری است؛ حتی برای نگهبان موقت.
4. در صورت شب‌کاری، حتماً اضافه‌حقوق تعیین شود.
5. قرارداد دو نسخه داشته باشد و یک نسخه در اختیار هر طرف قرار گیرد.
6. در قرارداد، محل دقیق نگهبانی ذکر شود (مثلاً ساختمان شماره X یا انبار Y).
7. از فرم‌های استاندارد قرارداد کار استفاده کنید تا موارد قانونی رعایت شود.

مزایای داشتن قرارداد نگهبان

وجود یک قرارداد نگهبانی مکتوب مزایای زیادی دارد، از جمله:

• جلوگیری از بروز سوء‌تفاهم بین کارفرما و نگهبان
• شفافیت در میزان دستمزد، ساعت کار و وظایف
• حفظ حقوق کارگر در برابر تخلفات احتمالی
• مستند بودن تعهدات در صورت بروز اختلاف یا طرح دعوی
• ایجاد نظم و امنیت بیشتر در محیط کار یا ساختمان

نکات حقوقی در مورد قرارداد نگهبان

از منظر حقوق کار، نگهبان به‌عنوان کارگر شناخته می‌شود. بنابراین مشمول تمام مقررات قانون کار از جمله حق بیمه، عیدی، سنوات، مرخصی و بازخرید ایام مرخصی است.
در صورت بروز اختلاف بین طرفین، مرجع صالح برای رسیدگی، هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف اداره کار است.

همچنین کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل موجه و بدون رعایت تشریفات قانونی، نگهبان را اخراج کند. در غیر این صورت، نگهبان می‌تواند به اداره کار شکایت کند و درخواست بازگشت به کار یا دریافت حق و حقوق خود را نماید.

نکته مهم درباره نگهبانان مجتمع‌های مسکونی

در ساختمان‌های مسکونی، معمولاً نگهبان به‌صورت شبانه‌روزی در محل اقامت دارد و علاوه بر نگهبانی، وظایفی مانند باز و بسته کردن درب پارکینگ، پاسخگویی به ساکنین و کنترل ورود و خروج مهمانان را نیز انجام می‌دهد.
در چنین شرایطی، لازم است در قرارداد، حق استفاده از محل اقامت، ساعات استراحت، تغذیه و وظایف جانبی به‌صورت دقیق نوشته شود تا بعداً مشکلی برای هیچ‌یک از طرفین پیش نیاید.

نمونه متن کوتاه قرارداد نگهبان

به‌عنوان مثال، بخشی از یک قرارداد نگهبان می‌تواند چنین نوشته شود:

این قرارداد فی‌مابین آقای … (کارفرما) به‌نشانی … و آقای … (نگهبان) به‌نشانی … در تاریخ … منعقد گردید.
موضوع قرارداد، نگهبانی از ساختمان واقع در … به‌مدت یک سال از تاریخ … تا تاریخ … می‌باشد.
حقوق ماهانه نگهبان مبلغ … ریال است که در پایان هر ماه پرداخت می‌گردد.
نگهبان متعهد است از ورود افراد غیرمجاز جلوگیری نموده، حوادث احتمالی را فوراً به کارفرما اطلاع دهد و در ساعات مقرر در محل کار حضور داشته باشد.
در صورت بروز تخلف یا ترک وظیفه، کارفرما حق فسخ قرارداد را دارد.
این قرارداد در دو نسخه تنظیم و به امضای طرفین و دو نفر شاهد رسید.

تفاوت قرارداد نگهبان با قرارداد سرایدار

اگرچه در نگاه اول ممکن است نگهبان و سرایدار نقش مشابهی داشته باشند، اما تفاوت‌هایی میان آن‌ها وجود دارد:

جمع‌بندی

در پاسخ به سؤال «قرارداد نگهبان چیست؟» باید گفت: این قرارداد، سندی حقوقی و کاری است که چارچوب رابطه میان کارفرما و نگهبان را مشخص می‌کند و از بروز هرگونه اختلاف جلوگیری می‌نماید.
قرارداد نگهبان باید شامل تمام جزئیات از جمله مشخصات طرفین، مدت کار، میزان حقوق، بیمه، وظایف و شرایط فسخ باشد.

رعایت نکات قانونی در تنظیم چنین قراردادی، به نفع هر دو طرف است؛ نگهبان از امنیت شغلی و حقوق قانونی برخوردار می‌شود و کارفرما از بروز خسارت و اختلافات احتمالی در امان می‌ماند.