در بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری، وجود سرایدار امری ضروری است. سرایدار نقش مهمی در نگهداری، نظافت، امنیت و مدیریت امور روزمره ساختمان دارد. اما برای جلوگیری از بروز اختلافات بین مالک یا هیئت‌مدیره ساختمان با سرایدار، لازم است قراردادی دقیق و قانونی تنظیم شود. این قرارداد، که با عنوان قرارداد سرایدار ساختمان شناخته می‌شود، رابطه کاری بین طرفین را مشخص می‌کند و چارچوب حقوق و تعهدات آن‌ها را تعیین می‌نماید.

در این مقاله از نگاه حقوقی و کاربردی بررسی می‌کنیم که قرارداد سرایدار چیست، چه ویژگی‌هایی دارد، چه نکاتی باید در آن درج شود و چه تفاوتی با سایر قراردادهای کار دارد.

برای دانلود قرارداد کلیک کنید : قرارداد کار کارگر سرایدار

تعریف قرارداد سرایدار

قرارداد سرایدار یک نوع قرارداد کار است که بین مالک، مدیر یا هیئت‌مدیره ساختمان از یک‌سو و شخص سرایدار از سوی دیگر تنظیم می‌شود. در این قرارداد، سرایدار متعهد می‌شود در ازای دریافت حقوق یا مزایا، وظایفی مشخص همچون نظافت محوطه، کنترل ورود و خروج، روشن و خاموش کردن تجهیزات عمومی، نگهداری از تأسیسات و حفظ امنیت ساختمان را انجام دهد.

این قرارداد می‌تواند به‌صورت دائم، موقت یا ساعتی باشد و از نظر قانون کار، مشمول مقررات مربوط به کارگر و کارفرما است. بنابراین کلیه حقوق قانونی کارگر مانند حق بیمه، مرخصی، سنوات و عیدی باید برای سرایدار نیز در نظر گرفته شود.

اهمیت تنظیم قرارداد سرایدار

تنظیم قرارداد سرایداری صرفاً برای رسمیت‌بخشی به همکاری نیست، بلکه جنبه پیشگیرانه و حمایتی دارد.
بسیاری از اختلافات در زمینه اخراج، پرداخت حقوق، بیمه و محل اقامت سرایدار به دلیل نبود قرارداد کتبی ایجاد می‌شود.

دلایل اهمیت تنظیم این قرارداد عبارتند از:

1. حفظ حقوق سرایدار و کارفرما
   قرارداد به هر دو طرف اطمینان می‌دهد که حقوق‌شان طبق توافق و قانون رعایت می‌شود.
2. پیشگیری از اختلافات حقوقی
   وجود قرارداد مکتوب در هنگام بروز اختلاف، بهترین مدرک برای دفاع از حقوق طرفین است.
3. تعیین حدود وظایف و تعهدات
   در قرارداد مشخص می‌شود که سرایدار چه مسئولیت‌هایی دارد و چه کارهایی خارج از وظیفه اوست.
4. شفافیت در پرداخت‌ها و مزایا
   میزان حقوق، زمان پرداخت و سایر مزایا در متن قرارداد مشخص می‌شود تا از ابهام جلوگیری شود.

ارکان اصلی قرارداد سرایدار

هر قرارداد سرایداری معتبر باید شامل سه رکن اصلی باشد:

۱. طرفین قرارداد

• کارفرما: ممکن است شخص حقیقی (مالک) یا حقوقی (هیئت‌مدیره ساختمان یا شرکت مدیریت ساختمان) باشد.
• کارگر یا سرایدار: شخصی است که با دریافت مزد، خدماتی مانند نظافت، نگهبانی و نگهداری از ساختمان را انجام می‌دهد.

۲. موضوع قرارداد

موضوع قرارداد همان انجام وظایف سرایداری است که باید دقیق و شفاف مشخص شود. به عنوان مثال:

• نظافت مشاعات
• جمع‌آوری زباله
• کنترل ورود و خروج
• نگهداری از تاسیسات
• انجام امور باغبانی یا آبیاری
• پاسخگویی به ساکنان در ساعات کاری

۳. مدت قرارداد

مدت می‌تواند به‌صورت:

• دائمی (نامحدود)
• موقت (مثلاً یک‌ساله یا شش‌ماهه)
  باشد.
  در قراردادهای موقت باید تاریخ شروع و پایان دقیق قید شود.

شرایط قانونی قرارداد سرایدار

از دیدگاه قانون کار، سرایدار کارگر محسوب می‌شود و کلیه مقررات این قانون درباره او صدق می‌کند. بنابراین:

1. قرارداد باید کتبی باشد و در دو نسخه تنظیم شود.
2. بیمه تأمین اجتماعی الزامی است.
3. پرداخت حقوق طبق حداقل دستمزد مصوب وزارت کار الزامی است.
4. سرایدار از حقوقی مانند مرخصی سالانه، عیدی، سنوات و اضافه‌کاری برخوردار است.
5. اخراج سرایدار باید با رعایت تشریفات قانونی و پرداخت حق و حقوق کامل انجام شود.

محل اقامت سرایدار در ساختمان

در برخی ساختمان‌ها، برای سرایدار واحدی جداگانه یا اتاقی مخصوص در نظر گرفته می‌شود.
اگر اقامت سرایدار در ساختمان جزو تعهدات قرارداد است، باید در متن قرارداد به روشنی قید شود.

مواردی که باید ذکر گردد:

• آیا اقامت رایگان است یا بخشی از مزایا محسوب می‌شود؟
• هزینه‌های آب، برق و گاز چگونه محاسبه می‌شود؟
• در صورت پایان همکاری، مهلت تخلیه محل اقامت چقدر است؟

وظایف و تعهدات سرایدار

سرایدار باید طبق قرارداد و عرف ساختمان وظایف زیر را انجام دهد:

1. نظافت و نگهداری مشاعات از جمله راهروها، آسانسور، پارکینگ، محوطه و حیاط.
2. جمع‌آوری زباله‌ها و رعایت بهداشت عمومی.
3. مراقبت از امنیت ساختمان و کنترل ورود و خروج افراد.
4. رسیدگی به امور تاسیسات مثل موتورخانه، پمپ آب یا آسانسور در حد توان.
5. گزارش مشکلات فنی یا خرابی‌ها به مدیر ساختمان.
6. حفظ نظم و آرامش عمومی ساختمان و رعایت شئونات اجتماعی.
7. پاسخگویی محترمانه به ساکنان در چارچوب وظایف کاری.

تعهدات کارفرما یا هیئت‌مدیره ساختمان

در مقابل، کارفرما نیز موظف به رعایت حقوق قانونی سرایدار است:

1. پرداخت به‌موقع حقوق و مزایا.
2. پرداخت حق بیمه ماهانه به سازمان تأمین اجتماعی.
3. تأمین وسایل کار مناسب مانند مواد شوینده، ابزار نظافت و لباس کار.
4. رعایت شرایط ایمنی و بهداشتی محیط کار.
5. پرداخت عیدی، سنوات و پاداش سالانه.
6. احترام متقابل و رفتار انسانی در طول همکاری.

مزایای داشتن قرارداد مکتوب سرایداری

داشتن قرارداد کتبی مزایای زیادی برای هر دو طرف دارد، از جمله:

• مستندسازی همکاری
• امکان پیگیری حقوق در مراجع قانونی
• تعیین حدود مسئولیت‌ها
• پیشگیری از سوء‌تفاهم
• اعتماد متقابل و نظم کاری

نکات مهم در تنظیم قرارداد سرایدار

هنگام نوشتن قرارداد سرایدار باید به چند نکته کلیدی توجه کرد:

1. ذکر دقیق مشخصات طرفین (نام، شماره ملی، نشانی و شماره تماس).
2. تعیین دقیق ساعت کاری (مثلاً از ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر).
3. مشخص کردن روزهای تعطیل و مرخصی.
4. تعیین نحوه پرداخت حقوق (ماهانه یا هفتگی).
5. درج تعهد درباره حفظ اسرار و امنیت ساختمان.
6. تعیین محل اقامت در صورت وجود.
7. ذکر موارد فسخ قرارداد و نحوه تسویه حساب.
8. تعیین تعهدات در صورت غیبت یا خسارت.
9. ذکر بند حل اختلاف (مثلاً از طریق شورای حل اختلاف یا اداره کار).

بیمه و مالیات در قرارداد سرایدار

یکی از بخش‌های مهم قرارداد، موضوع بیمه و مالیات است.
مطابق قانون کار، سرایدار مشمول بیمه تأمین اجتماعی است و کارفرما موظف است ماهانه حق بیمه او را پرداخت کند.

اگر سرایدار در ساختمان مسکونی فعالیت دارد، معمولاً این بیمه از طریق هیئت‌مدیره یا مدیر ساختمان پرداخت می‌شود.
در قراردادهای موقت یا پاره‌وقت، می‌توان سهم بیمه را بر اساس ساعات کاری محاسبه کرد.

در خصوص مالیات، معمولاً حقوق سرایداران از پرداخت مالیات معاف است، مگر در قراردادهای رسمی با شرکت‌های بزرگ.

فسخ قرارداد سرایدار

فسخ قرارداد سرایدار باید مطابق با مفاد قرارداد و قانون کار انجام شود.
دلایل معمول فسخ شامل موارد زیر است:

• عدم انجام وظایف یا سهل‌انگاری مکرر
• غیبت غیرموجه
• تخلف اخلاقی یا رفتار ناپسند
• استعفای سرایدار با اطلاع قبلی
• پایان مدت قرارداد

در همه موارد باید تسویه حساب کامل انجام شود و در صورت سکونت سرایدار در ساختمان، زمان مشخصی برای تخلیه محل اقامت در نظر گرفته شود.

نمونه بندهای قرارداد سرایدار

در ادامه چند بند مهم که باید در هر قرارداد سرایدار درج شود آورده شده است:

بند ۱ – مشخصات طرفین:
این قرارداد بین آقای/خانم … (کارفرما) و آقای/خانم … (سرایدار) منعقد می‌شود.

بند ۲ – موضوع قرارداد:
انجام امور سرایداری، نگهداری، نظافت مشاعات و مراقبت از ساختمان.

بند ۳ – مدت قرارداد:
از تاریخ … تا تاریخ … و قابل تمدید با توافق طرفین.

بند ۴ – حقوق و مزایا:
حقوق ماهیانه مبلغ … ریال به‌همراه بیمه و مزایای قانونی.

بند ۵ – محل کار و اقامت:
محل انجام کار ساختمان واقع در … بوده و اقامتگاه سرایدار در واحد … تعیین می‌گردد.

بند ۶ – ساعات کار:
از ساعت … صبح تا … عصر، شش روز در هفته.

بند ۷ – بیمه و مالیات:
کارفرما موظف به پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی سرایدار می‌باشد.

بند ۸ – فسخ قرارداد:
در صورت تخلف از تعهدات، طرف مقابل مجاز به فسخ قرارداد خواهد بود.

بند ۹ – حل اختلاف:
اختلافات ناشی از این قرارداد در اداره کار و امور اجتماعی رسیدگی خواهد شد.

تفاوت قرارداد سرایدار با قرارداد کارگر ساده

گرچه هر دو زیرمجموعه قانون کار هستند، اما تفاوت‌هایی وجود دارد:

• محل کار سرایدار معمولاً ساختمان مسکونی است نه کارگاه صنعتی.
• سرایدار ممکن است در محل کار زندگی کند.
• وظایف سرایدار بیشتر شامل نگهداری و خدمات عمومی است.
• روابط عاطفی و اعتماد میان سرایدار و ساکنان نقش مهمی دارد.

نکات تکمیلی برای ساکنان ساختمان‌ها

• از امضای قرارداد شفاهی خودداری کنید.
• حتماً قرارداد را در دو نسخه با امضا و اثر انگشت تنظیم کنید.
• نسخه‌ای از کارت ملی و بیمه سرایدار را نگهدارید.
• اگر ساختمان دارای چند سرایدار است، وظایف هر یک را تفکیک کنید.
• در صورت تغییر مدیر ساختمان، قرارداد همچنان معتبر است.

جمع‌بندی

قرارداد سرایدار ابزاری حقوقی و کاربردی برای مدیریت بهتر ساختمان است که رابطه میان ساکنان و سرایدار را بر پایه قانون و اعتماد تنظیم می‌کند.
این قرارداد باید شامل تمام جزئیات از جمله مشخصات طرفین، وظایف، حقوق، بیمه، اقامت، مدت و نحوه فسخ باشد تا از بروز اختلاف جلوگیری شود.