نحوه تقاضای صدور اجرائیه یکی از مهم‌ترین مراحل در اجرای احکام و اسناد لازم‌الاجراست که به طلبکار یا ذی‌نفع این امکان را می‌دهد که حقوق خود را از طریق مراجع قانونی مطالبه کند. این فرآیند می‌تواند شامل احکام صادره از دادگاه‌ها، اسناد رسمی، چک و سایر اسناد لازم‌الاجرا باشد که هرکدام شرایط و تشریفات خاص خود را دارند.

برای درخواست صدور اجرائیه، متقاضی باید با مراجعه به مرجع صالح، مدارک لازم را ارائه داده و درخواست خود را ثبت کند. نحوه تقاضای صدور اجرائیه بسته به نوع سند یا حکم، می‌تواند از طریق دادگاه، دفتر اسناد رسمی یا اداره ثبت انجام شود. رعایت تشریفات قانونی، دقت در ارائه مدارک و پیگیری صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند از تأخیر در روند اجرا جلوگیری کند.

نقش وکیل در نحوه تقاضای صدور اجرائیه

وکیل در فرآیند صدور اجرائیه نقش کلیدی ایفا می‌کند و می‌تواند در تمامی مراحل از تنظیم درخواست تا اجرای حکم، به موکل خود کمک کند. این نقش در احکام قضایی و اسناد رسمی متفاوت است، اما به‌طور کلی شامل تسهیل روند اجرایی، کاهش مشکلات حقوقی و جلوگیری از تضییع حقوق موکل می‌شود.

۱. تنظیم و ارائه درخواست صدور اجرائیه

یکی از مهم‌ترین وظایف وکیل، تنظیم درخواست صدور اجرائیه است. این درخواست باید با رعایت تمامی موازین قانونی تهیه شود تا از رد آن جلوگیری گردد. وکیل ملکی حرفه ای با داشتن دانش حقوقی و تجربه کافی، می‌تواند اطلاعات لازم مانند مشخصات طرفین، موضوع حکم، مستندات و ادله را به‌صورت دقیق در درخواست درج کند.

۲. بررسی شرایط قانونی صدور اجرائیه

وکیل قبل از ارائه درخواست، شرایط لازم برای صدور اجرائیه را بررسی می‌کند، از جمله:

• قطعیت حکم: در صورتی که رأی دادگاه باشد، وکیل بررسی می‌کند که حکم قطعیت یافته و یا مهلت اعتراض آن منقضی شده باشد.
• لازم‌الاجرا بودن سند: اگر اجرائیه برای اسناد رسمی صادر شود، وکیل تشخیص می‌دهد که سند موردنظر قابلیت اجرا دارد یا خیر.
• عدم موانع قانونی: مانند شمول مرور زمان یا وجود دعوای مرتبط که می‌تواند مانع از اجرای حکم شود.

۳. پیگیری ابلاغ اجرائیه و نظارت بر روند اجرا

پس از صدور اجرائیه، وکیل می‌تواند از طریق دادگاه یا اداره ثبت پیگیر ابلاغ آن به محکوم‌علیه شود. در صورت تأخیر یا مشکلات احتمالی در ابلاغ، وکیل می‌تواند درخواست اجرای سریع‌تر را ارائه دهد. همچنین، در صورتی که محکوم‌علیه به اجرائیه اعتراض کند، وکیل می‌تواند به دفاع از حقوق موکل خود بپردازد.

۴. اجرای حکم و وصول مطالبات

در صورت عدم اجرای حکم توسط محکوم‌علیه، وکیل می‌تواند اقدامات اجرایی مانند توقیف اموال، مسدودسازی حساب‌های بانکی یا ممنوع‌الخروجی را پیگیری کند. همچنین، در مواردی که امکان اجرای حکم از طریق توافق وجود داشته باشد، وکیل می‌تواند به میانجی‌گری و تنظیم مصالحه کمک کند.

۵. اعتراض به عملیات اجرایی و دفاع از موکل

اگر مشکلی در فرآیند اجرای حکم پیش بیاید، وکیل می‌تواند اعتراضات لازم را مطرح کند و در صورت لزوم، درخواست ابطال اجرائیه یا اصلاح آن را ارائه دهد.

 مفهوم اجرائیه و شرایط صدور آن

اجرائیه سندی رسمی است که از سوی مراجع قضایی یا اجرایی صادر شده و به‌موجب آن محکوم‌علیه (مدیون یا بدهکار) ملزم به اجرای مفاد حکم یا سند می‌شود. برای درخواست صدور اجرائیه، شرایط زیر باید احراز گردد:

1. وجود حکم یا سند لازم‌الاجرا:
   • احکام صادره از مراجع قضایی پس از قطعیت (یا در برخی موارد پس از دستور اجرای موقت) قابلیت صدور اجرائیه دارند.
   • برخی اسناد مانند چک، سفته، برات، قراردادهای رسمی تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی و همچنین برخی آرای داوری در صورت داشتن شرایط قانونی، بدون نیاز به حکم دادگاه، لازم‌الاجرا هستند.
2. قطعیت حکم یا عدم اعتراض موثر:
   • اگر حکم قابل تجدیدنظرخواهی باشد، باید ابتدا مهلت اعتراض منقضی شود یا از سوی مرجع تجدیدنظر تأیید گردد.
   • در مورد اسناد رسمی، نیازی به قطعیت نیست و پس از درخواست متقاضی، اجرائیه صادر خواهد شد.
3. عدم مشمول مرور زمان اجرایی:
   • برخی احکام و اسناد پس از گذشت مدت معین مشمول مرور زمان می‌شوند و امکان اجرای آن‌ها وجود ندارد، مگر در موارد استثنائی.
4. صلاحیت مرجع صادرکننده اجرائیه:
   • اجرائیه احکام قضایی از طریق دادگاه صادرکننده حکم بدوی انجام می‌شود.
   • اجرائیه اسناد رسمی از طریق دفاتر اسناد رسمی یا اداره ثبت اسناد انجام می‌شود.

 مراحل تقاضای صدور اجرائیه

الف) برای احکام دادگاه‌ها:

1. تنظیم درخواست صدور اجرائیه
   • محکوم‌له (کسی که رأی به نفع او صادر شده) باید درخواست صدور اجرائیه را به دادگاه ارائه کند.
   • این درخواست باید شامل مشخصات طرفین، شماره و تاریخ حکم، موضوع حکم و تقاضای اجرای آن باشد.
2. ارائه مدارک لازم:
   • تصویر مصدق حکم دادگاه
   • کارت ملی یا وکالت‌نامه در صورت وجود وکیل
   • رسید هزینه‌های اجرایی (در صورت لزوم)
3. بررسی درخواست توسط دادگاه
   • دادگاه بررسی می‌کند که حکم صادره قطعیت دارد یا خیر.
   • در صورت احراز شرایط، دستور صدور اجرائیه را صادر می‌کند.
4. ابلاغ اجرائیه به محکوم‌علیه
   • پس از صدور اجرائیه، آن به محکوم‌علیه ابلاغ می‌شود.
   • پس از ابلاغ، مهلتی برای اجرای حکم داده می‌شود (معمولاً ۱۰ روز).
5. اقدامات اجرایی در صورت عدم انجام تعهد
   • اگر محکوم‌علیه ظرف مهلت مقرر اقدام به اجرای حکم نکند، محکوم‌له می‌تواند درخواست اعمال اقدامات اجرایی مانند توقیف اموال، مسدود کردن حساب‌های بانکی یا ممنوع‌الخروجی بدهکار را بدهد.

ب) برای اسناد رسمی لازم‌الاجرا

در صورتی که سند رسمی مانند چک یا قرارداد لازم‌الاجرا باشد، مراحل صدور اجرائیه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفترخانه یا اداره ثبت اسناد
   • در مورد اسناد رسمی، دفترخانه‌ای که سند در آن تنظیم شده صلاحیت دارد.
   • در مورد چک، اداره ثبت اسناد محل بانک صادرکننده صلاحیت دارد.
2. تنظیم درخواست صدور اجرائیه
   • درخواست باید شامل مشخصات طرفین، شماره و تاریخ سند، میزان دین و تقاضای اجرای مفاد آن باشد.
3. ابلاغ اجرائیه به متعهد (بدهکار)
   • پس از صدور اجرائیه، به بدهکار ابلاغ می‌شود و مهلتی برای پرداخت داده می‌شود.
4. اقدامات اجرایی در صورت عدم پرداخت
   • در صورت عدم پرداخت، طلبکار می‌تواند توقیف اموال بدهکار را درخواست کند.

 هزینه‌های اجرایی

• برای اجرای احکام قضایی، محکوم‌له باید هزینه‌ای به‌عنوان هزینه اجرای حکم بپردازد.
• در اجرای اسناد رسمی، هزینه‌های اجرایی شامل حق‌الاجرا و هزینه‌های اجرایی اداره ثبت است.

 اعتراض به اجرائیه

محکوم‌علیه یا متعهد می‌تواند در برخی شرایط نسبت به صدور اجرائیه اعتراض کند:

• اگر اجرائیه برخلاف قانون صادر شده باشد.
• اگر محکوم‌علیه ادعای پرداخت دین را داشته باشد.
• اگر اجرائیه بدون رعایت تشریفات ابلاغ صادر شده باشد.

این اعتراض ممکن است در قالب دعوای ابطال اجرائیه یا شکایت از عملیات اجرایی مطرح شود.

۵. نتیجه‌گیری

درخواست صدور اجرائیه فرآیندی است که بسته به نوع سند یا حکم، از طریق دادگاه یا اداره ثبت انجام می‌شود. رعایت تشریفات قانونی، پرداخت هزینه‌های اجرایی، و پیگیری مناسب می‌تواند روند اجرای حکم را تسهیل کند.