قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما، یکی از مهم‌ترین اسناد حقوقی در نظام روابط کار است که پایه‌گذار تعهدات متقابل طرفین در محیط کاری محسوب می‌شود. این قرارداد، چارچوبی مشخص برای تعیین نوع کار، مدت زمان همکاری، میزان حقوق، مزایا و سایر شرایط شغلی فراهم می‌آورد. تنظیم دقیق و قانونی این قرارداد، از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری کرده و حقوق هر دو طرف را تضمین می‌کند. در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما معمولاً اطلاعات هویتی، وظایف شغلی، نحوه پرداخت دستمزد و شرایط فسخ قید می‌شود. رعایت اصول حقوقی در تدوین این قرارداد اهمیت فراوانی دارد. آگاهی از ساختار و اجزای این قرارداد به کارفرمایان و کارگران کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری همکاری خود را آغاز کنند. این مقدمه گامی است برای ورود به بررسی مفصل‌تر موضوع قراردادهای کار.

برای دانلود قرارداد کلیک کنید : نمونه قرارداد کار موقت

مفهوم قرارداد کاری

قرارداد کاری سندی رسمی یا غیررسمی است که در آن یک طرف (کارگر) تعهد می‌نماید تحت نظارت و مدیریت طرف دیگر (کارفرما)، فعالیت مشخصی را در قبال مزد یا حقوق انجام دهد. این قرارداد می‌تواند به‌صورت کتبی یا شفاهی منعقد شود، اما توصیه مؤکد قانون‌گذار و عرف بازار کار، استفاده از قرارداد کتبی است، زیرا مبنای محکم‌تری برای پیگیری حقوق طرفین در صورت بروز اختلاف فراهم می‌کند.

در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما به‌روشنی باید اطلاعات طرفین، نوع کار، محل انجام کار، مدت زمان همکاری، دستمزد، ساعات کاری، مرخصی‌ها، و سایر شرایط استخدام درج شود.

جایگاه قانونی قرارداد کار

در ایران، قانون کار مصوب ۱۳۶۹ و آیین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های مربوط به آن، مبنای اصلی تنظیم قرارداد کاری محسوب می‌شود. بر اساس ماده ۷ قانون کار:

“قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر در قبال دریافت حق‌السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.”

این ماده مبنای قانونی متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما است و نشان می‌دهد که چه قراردادهای بلندمدت و چه قراردادهای موقتی، تحت شمول قانون قرار می‌گیرند.

ساختار کلی قرارداد کاری

در تنظیم قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما، لازم است بخش‌های اصلی زیر لحاظ شود:

۱. مشخصات طرفین قرارداد

این بخش شامل اطلاعات هویتی کامل طرفین است:

• برای کارگر: نام و نام خانوادگی، شماره ملی، نشانی محل سکونت، شماره تماس، کد بیمه (در صورت وجود)

• برای کارفرما: نام حقیقی یا حقوقی، شماره ثبت شرکت (در صورت حقوقی بودن)، نشانی محل کار، تلفن تماس و کد کارگاهی

۲. موضوع قرارداد

در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما، باید نوع کاری که از کارگر انتظار می‌رود به‌وضوح قید شود. برای مثال:

“موضوع قرارداد عبارت است از انجام امور حسابداری در شرکت X، شامل ثبت فاکتورها، صدور سند حسابداری، تنظیم گزارش‌های مالی.”

۳. محل انجام کار

این بخش، محل فیزیکی‌ای را مشخص می‌کند که کارگر باید در آن حضور یافته و کار را انجام دهد. در صورت سیار بودن شغل، این موضوع باید به‌وضوح در قرارداد ذکر شود.

۴. مدت قرارداد

قرارداد کار ممکن است:

• موقت (با مدت معین): مثلاً سه ماهه، شش ماهه یا یک‌ساله

• دائم (نامحدود): تا زمانی که طرفین تصمیم به فسخ بگیرند

• برای انجام کار مشخص: مثلاً تا پایان یک پروژه

در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما باید نوع مدت‌دار یا دائمی بودن قرارداد ذکر شود.

۵. ساعات کار و مرخصی‌ها

بر اساس ماده ۵۱ قانون کار، ساعت قانونی کار روزانه ۸ ساعت و در هفته ۴۴ ساعت است. باید در قرارداد قید شود که روزهای کاری هفته، ساعات شروع و پایان کار چگونه است.

مرخصی‌ها نیز شامل مرخصی استحقاقی سالیانه (۲۶ روز در سال برای کارگران عادی)، مرخصی استعلاجی، مرخصی زایمان و… هستند.

دستمزد و نحوه پرداخت

در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما دستمزد ماهیانه یا ساعتی باید به‌صورت دقیق قید شود. این دستمزد نباید کمتر از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار در هر سال باشد.
نکات مربوط به این بخش عبارتند از:

• مبلغ پایه حقوق

• مزایای شغلی مانند حق مسکن، حق اولاد، حق بن کارگری، اضافه‌کاری و…

• نحوه پرداخت (نقدی یا واریز به حساب)

• زمان پرداخت (مثلاً هر ماه در پایان ماه کاری)

بیمه و مزایای قانونی

بر اساس ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرما مکلف است کارگر خود را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه کند. در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما باید قید شود که:

“کارفرما متعهد است کلیه کسورات بیمه‌ای را از حقوق کارگر کسر و سهم کارفرما را پرداخت و نسبت به بیمه نمودن وی در سازمان تأمین اجتماعی اقدام نماید.”

در صورت عدم بیمه، کارگر می‌تواند از طریق هیأت‌های حل اختلاف اداره کار اقدام کند.

تعهدات کارگر

کارگر وظایفی دارد که در قرارداد باید قید شود. از جمله:

• انجام دقیق و منظم وظایف محوله

• رعایت انضباط کاری و آیین‌نامه داخلی کارگاه

• حفظ اسرار شغلی و اطلاعات محرمانه

• عدم ترک کار بدون هماهنگی

در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما ممکن است این بخش چنین تنظیم شود:

“کارگر متعهد است کلیه وظایف محوله را طبق شرح شغل تعیین‌شده به‌طور دقیق و با رعایت نظم و انضباط انجام دهد.”

تعهدات کارفرما

وظایف کارفرما نیز به‌طور معمول در قرارداد آورده می‌شود:

• پرداخت به‌موقع حقوق و مزایا

• فراهم کردن ابزار و شرایط لازم برای انجام کار

• احترام به حقوق انسانی و قانونی کارگر

• ارائه گواهی اشتغال در صورت نیاز کارگر

فسخ قرارداد و خاتمه همکاری

قانون کار شرایطی برای فسخ قرارداد توسط هر یک از طرفین پیش‌بینی کرده است. در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما باید روش فسخ، زمان اطلاع‌رسانی، و میزان حق سنوات و مزایای پایان کار مشخص باشد.

فسخ ممکن است به دلایل زیر باشد:

• استعفای کارگر با اطلاع کتبی ۳۰ روز قبل

• اخراج کارگر با رأی مراجع حل اختلاف

• اتمام مدت قرارداد

• پایان پروژه

در صورتی که کارگر بیش از یک سال در شرکت کار کرده باشد، باید معادل یک ماه حقوق به‌عنوان حق سنوات دریافت کند.

اختلافات و نحوه رسیدگی

در صورت بروز اختلاف، طرفین باید ابتدا از طریق مذاکره، سپس از طریق هیأت تشخیص و در نهایت هیأت حل اختلاف اداره کار اقدام نمایند.
در متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما این بخش معمولاً چنین تنظیم می‌شود:

“در صورت بروز هرگونه اختلاف، موضوع ابتدا از طریق مذاکره فی‌مابین و در صورت عدم حصول توافق، از طریق مراجع ذی‌صلاح قانون کار پیگیری خواهد شد.”

سایر نکات مهم در قرارداد کار

1. پیوست قرارداد: شامل شرح وظایف، فرم حضور و غیاب، آیین‌نامه انضباطی و…

2. نسخه‌های قرارداد: باید در دو نسخه تنظیم و به امضای طرفین برسد.

3. شماره بیمه و کد کارگاهی: برای پیگیری قانونی الزامی است.

4. ثبت در دفاتر قانونی: برخی شرکت‌ها قراردادها را در دفاتر رسمی ثبت می‌کنند.

نتیجه‌گیری

قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما یکی از مهم‌ترین ابزارهای قانونی برای تنظیم رابطه استخدامی است که اگر به‌صورت شفاف، دقیق و مطابق با قانون کار تنظیم شود، می‌تواند از بسیاری از سوءتفاهم‌ها و اختلافات جلوگیری کند. استفاده از متن قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما به‌عنوان الگو برای تنظیم قراردادها باعث می‌شود کارفرمایان و کارگران چارچوب‌های حقوقی و قانونی را رعایت کنند. این قرارداد باید شامل اطلاعات کامل طرفین، شرح شغل، حقوق و مزایا، مدت و نوع همکاری، شرایط فسخ، بیمه و تعهدات متقابل باشد.

در نهایت، توصیه می‌شود هم کارفرمایان و هم کارگران قبل از امضای قرارداد، با اصول قانون کار آشنایی داشته باشند و در صورت امکان از مشاوره حقوقی استفاده کنند تا از حقوق خود به‌طور کامل آگاه باشند.