در زندگی زناشویی، تأمین نیازهای مالی و پرداخت نفقه از جمله حقوق اساسی زن است که بر عهده شوهر قرار دارد. گاهی اوقات به دلایل مختلف، پرداخت نفقه به‌موقع انجام نمی‌شود یا شوهر از انجام این وظیفه سر باز می‌زند. در چنین شرایطی، زن می‌تواند با تنظیم و ارائه دادخواست مطالبه نفقه ایام زوجیت به دادگاه خانواده، طلب خود را پیگیری کند. این دادخواست به منظور دریافت نفقه معوقه دوران زندگی مشترک مطرح می‌شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و دلایل، در صورت احراز حق زن، حکم به پرداخت نفقه صادر می‌کند. در ادامه به بررسی جزئیات و شرایط مطرح کردن دادخواست مطالبه نفقه ایام زوجیت می‌پردازیم.

برای دانلود دادخواست مطالبه نفقه کلیک کنید : نمونه دادخواست

نقش وکیل در پرونده های خانواده و مطالبه نفقه ایام زوجیت

نفقه چیست و شامل چه چیزهایی می‌شود؟

بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل موارد زیر است:

• مسکن مناسب
• غذا
• پوشاک
• اثاث منزل
• هزینه‌های درمانی و بهداشتی
• و سایر هزینه‌هایی که برای زندگی متعارف زن لازم است

تأمین نفقه از وظایف قانونی شوهر است و حتی اگر زن شاغل باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه او است، مگر اینکه زن بدون دلیل مشروع از تمکین خودداری کند که در این صورت نفقه به او تعلق نمی‌گیرد.

شرایط قانونی مطالبه نفقه ایام زوجیت

برای اینکه زن بتواند نفقه ایام زوجیت را مطالبه کند، باید شرایط زیر فراهم باشد:

1. وجود رابطه زوجیت قانونی: باید بین زن و شوهر عقد نکاح رسمی منعقد شده باشد.
2. تمکین زن از شوهر: در صورتی که زن از شوهر تمکین نکند، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه دلیل موجهی داشته باشد (مثل ضرب‌وشتم یا رفتار سوء زوج).
3. عدم پرداخت نفقه توسط شوهر: اگر شوهر از پرداخت نفقه خودداری کرده باشد، زن حق دارد برای گذشته و حال نفقه دریافت کند.

آیا نفقه ایام گذشته قابل مطالبه است؟

بله. بر اساس رویه قضایی و فتاوای مراجع، زن می‌تواند برای ایام گذشته نیز نفقه را مطالبه کند؛ حتی اگر چندین سال از آن گذشته باشد. شرط آن است که زن تمکین کرده باشد یا عدم تمکین او مشروع بوده باشد (مثل ترک منزل به دلیل آزار و اذیت).

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای نفقه

بر اساس قانون حمایت خانواده، دادگاه خانواده محل سکونت زن صالح به رسیدگی است. زن می‌تواند در شهر محل اقامت خود، علیه شوهر دادخواست مطالبه نفقه ارائه دهد.

نحوه تنظیم دادخواست مطالبه نفقه ایام زوجیت

در دادخواست مطالبه نفقه، باید اطلاعات دقیق و مشخصی ارائه شود. موارد مهم در تنظیم دادخواست عبارتند از:

۱. مشخصات طرفین

• مشخصات کامل خواهان (زن): نام، نام خانوادگی، شماره ملی، محل اقامت.

• مشخصات کامل خوانده (شوهر): نام، نام خانوادگی، شماره ملی، محل سکونت یا کار.

۲. شرح دادخواست

در شرح دادخواست باید به‌صورت شفاف توضیح داده شود که:

• بین زن و شوهر عقد نکاح رسمی منعقد شده است.
• زن در طول زندگی مشترک تمکین کرده است.
• شوهر از پرداخت نفقه خودداری کرده است.
• خواهان قصد دارد نفقه ایام زوجیت را از تاریخ معینی تا تاریخ مشخص (مثلاً از سال ۱۳۹۹ تا پایان ۱۴۰۲) مطالبه کند.

۳. خواسته خواهان

به طور مثال:
«مطالبه نفقه ایام زوجیت از تاریخ ۰۱/۰۱/۱۳۹۹ لغایت ۲۹/۱۲/۱۴۰۲ به مبلغ ماهانه ۱۰ میلیون تومان با احتساب خسارات دادرسی و هزینه‌های قانونی.»

مدارک مورد نیاز برای دادخواست نفقه

برای ثبت این دادخواست، ارائه مدارک زیر الزامی یا بسیار مفید است:

• کپی عقدنامه یا سند رسمی ازدواج
• کپی شناسنامه و کارت ملی زن
• گواهی عدم تمکین شوهر (در صورت لزوم)
• گواهی اشتغال شوهر و توانایی مالی او (در صورت امکان)
• اظهارنامه یا گواهی‌هایی دال بر مطالبه نفقه در گذشته

مراحل رسیدگی به دادخواست نفقه ایام زوجیت

۱. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
۲. ارجاع پرونده به دادگاه خانواده صالح
3. ابلاغ دادخواست به شوهر
4. جلسه رسیدگی در دادگاه
5. بررسی تمکین زن توسط دادگاه
6. ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری برای برآورد مبلغ نفقه
7. صدور رأی دادگاه مبنی بر الزام شوهر به پرداخت نفقه

نقش کارشناس رسمی دادگستری در تعیین میزان نفقه

در اغلب پرونده‌های مطالبه نفقه، دادگاه موضوع را به کارشناس رسمی خانواده ارجاع می‌دهد تا میزان نفقه متناسب با سطح زندگی زن، وضعیت مالی مرد و عرف جامعه تعیین شود. مبلغ تعیین شده ملاک رأی دادگاه قرار خواهد گرفت.

امکان صدور حکم جلب برای نفقه وجود دارد؟

بله. اگر شوهر پس از صدور حکم دادگاه، از پرداخت نفقه خودداری کند و حکم قطعی شده باشد، زن می‌تواند با مراجعه به اجرای احکام، تقاضای اجرای حکم و صدور جلب نماید.

همچنین، اگر مرد به‌طور مستمر و بدون دلیل موجه نفقه ندهد، زن می‌تواند علیه او شکایت کیفری مطرح کند، چون ترک انفاق جرم است و می‌تواند منجر به حبس مرد شود.

نکات کلیدی در خصوص دادخواست نفقه ایام زوجیت

• نفقه ایام گذشته را می‌توان تا حداکثر ۱۰ سال گذشته مطالبه کرد، مشروط بر اثبات تمکین.
• اگر زن به‌صورت توافقی از نفقه گذشته صرف‌نظر کرده باشد، دیگر نمی‌تواند آن را مطالبه کند.
• در صورت وجود اختلاف در میزان نفقه، نظر کارشناس رسمی ملاک خواهد بود.
• نفقه از جمله دیون ممتاز است و حتی اگر مرد فوت کند، از اموال او قابل وصول است.

آیا زن مطلقه می‌تواند نفقه ایام زوجیت را مطالبه کند؟

بله. مطالبه نفقه محدود به دوران زوجیت است، نه به زمان طرح دعوا. بنابراین حتی اگر زن و شوهر طلاق گرفته باشند، زن می‌تواند بابت ایام زندگی مشترک، از شوهر سابق خود نفقه بگیرد.

جمع‌بندی

دعوی مطالبه نفقه ایام زوجیت یکی از شایع‌ترین دعاوی خانواده است که با استناد به قانون مدنی و رویه قضایی قابلیت طرح دارد. زنان باید بدانند که حق قانونی آنان برای دریافت نفقه محفوظ است و در صورت استنکاف شوهر، می‌توانند از طریق دادگاه خانواده اقدام کنند.

استفاده از وکیل متخصص خانواده در این‌گونه دعاوی می‌تواند سرعت رسیدگی و شانس موفقیت در پرونده را افزایش دهد.